Małopolska trasa UNESCO

Kraków

Historyczne centrum Krakowa, obejmujące Stare Miasto, Wzgórze Wawelskie oraz dzielnice Kazimierz i Stradom, zostało wpisane na listę w 1978 roku. Był to jeden z pierwszych 12 obiektów na świecie, które zostały w ten sposób wyróżnione.

Niemiecki Nazistowski Obóz Koncentracyjny Auschwitz-Birkenau 

Auschwitz stało się dla świata symbolem wojny, terroru, ludobójstwa i Holokaustu. Obóz Auschwitz został założony przez Niemców na terenie okupowanego Oświęcimia jako obóz dla polskich więźniów politycznych, których pierwszy transport przywieziono z więzienia w Tarnowie 14 czerwca 1940 r. W 1979 r. tereny byłego KL Auschwitz-Birkenau zostały wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.Dzień wyzwolenia obozu – 27 stycznia – został uchwalony przez ONZ Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

Kopalnia Soli w Wieliczce

Kopalnia wpisana została na pierwszą Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Początki „Wieliczki” - jednej z najstarszych w świecie kopalń - sięgają średniowiecza, kiedy to nosiła dumną nazwę Magnum Sal - Wielka Sól. Najstarszy z dokumentów rzucający światło na dzieje kopalni to przywilej Kazimierza I z roku 1044 nazywający Wieliczkę „magnum sal alias Wieliczka”.

Zamek Żupny w Wieliczce

Zamek Żupny, wznoszący się w samym centrum Wieliczki, powstał już w XIII w., a w kolejnym stuleciu został znacznie rozbudowany i włączony w system fortyfikacji miejskich. Najstarsza część to Zamek Środkowy, zwany „Domem pośród Żupy”, zbudowany już w XIII w. Dziś w zamku mieści się część ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich. W muzeum znajduje się m.in. odkryty tu przez archeologów najstarszy szyb górniczy w Wieliczce, pochodzący z poł. XIII w. 

Kopalnia Soli w Bochni

To najstarsza kopalnia soli kamiennej w Polsce. Według źródeł historycznych początek jej działalności sięga aż 1248 roku. O wiele wcześniej – od ok. 3500 lat p.n.e. – pozyskiwano tu sól przez odparowywanie wody z solanki, wydobywanej ze specjalnie drążonych studni. Dzisiaj Kopalnia to wyjątkowe miejsce o charakterze turystycznym. Dla turystów udostępnione są trasy turystyczne o różnej tematyce i stopniu trudności.

Zespół architektoniczno-parkowy w Kalwarii Zebrzydowskiej

Zebrzydowska kalwaria tworzy wyjątkowy krajobraz kulturowy, miejsce, w którym w harmonijny sposób połączono wartości przyrodnicze z duchowymi. Na zespół architektoniczno-parkowy składa się sanktuarium i przepięknie wpisana w otoczenie kalwaria z kościołami, kaplicami, kapliczkami, figurami, mostami. Dziś zespół w Kalwarii Zebrzydowskiej jest – obok Częstochowy – największym centrum ruchu pielgrzymkowego w Polsce.

Kościół św. Michała Archanioła w Dębnie

Początki otoczonego kręgiem starych drzew kościółka w Dębnie sięgają XV w. W ciągu swojej długiej historii kościół nie uległ większym zmianom, a przeprowadzone remonty nie zniekształciły jego stylowej gotyckiej bryły. Uznaje się go za wspaniały przykład sztuki gotyku. 

Kościół św. św. Filipa i Jakuba Apostołów w Sękowej

Kościółek w Sękowej jest jednym z najbardziej malowniczych w Małopolsce. O urodzie świątyni decydują niezwykle wysoki dach i szerokie otwarte soboty (podcienia obiegające kościół). Podstawowy korpus kościoła powstał około 1520 r. 

Kościół św. Michała Archanioła w Binarowej

Pierwsza wzmianka o kościele w Binarowej pochodzi z 1415 r. Świątynia, którą dziś podziwiamy, jest nieco młodsza, wzniesiono ją około 1500 r. po pożarze pierwszego obiektu. Późnogotycka bryła z drewna jodłowego, o dachach i ścianach obitych gontem, ma masywną, mocno zwężającą się ku górze wieżę zwieńczoną ostrosłupowym hełmem. Tym, co sprawia, że binarowski kościółek jest tak sławny, jest jego wnętrze – istna galeria sztuki zdobniczej.

Kościół św. Leonarda w Lipnicy Murowanej

Lipnicki kościółek jest jednym z najsławniejszych zabytków Małopolski. Powstał pod koniec XV w., choć tutejsza tradycja łączy go z rokiem 1141, kiedy to na miejscu chramu (pogańskiej świątyni) miał stanąć właśnie ów obiekt. Dowodem na prawdziwość tych barwnych podań ma być podpierający od tyłu ołtarz główny tzw. słup Światowida, rzekomo z wizerunkiem słowiańskiego bożka. Kościół dotrwał do naszych czasów prawie w niezmienionym stanie, zachowując gotycką sylwetkę.

Cerkiew greckokatolicka św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych

Cerkiew w Brunarach Wyżnych, obecnie użytkowana jako kościół parafialny rzymskokatolicki NMP Wniebowziętej, powstała w 1797 r. i zachowała charakterystyczne, regionalne cechy łemkowskich świątyń. Zachowany został barokowy ikonostas z końca XVIII w. Cenne są także: malowana ambona z XVIII w., rokokowa ława z malowaną dekoracją, chór muzyczny, który podpierają dwa dekorowane słupy. 

Cerkiew greckokatolicka św. Paraskewy w Kwiatoniu

Świątynia w Kwiatoniu uważana jest za jedną z najpiękniejszych cerkwi w Polsce dzięki niezwykle harmonijnym proporcjom. Położona na płaskim dnie doliny niewielkiego potoku, w maleńkiej górskiej miejscowości, pięknie prezentuje się na tle górskich zboczy. Świątynia otoczona jest ogrodzeniem z bali z dwiema drewnianymi bramkami konstrukcji ramowej, zwieńczonymi gontowymi daszkami z cebulastymi baniami.

Cerkiew greckokatolicka Opieki Bogurodzicy w Owczarach

Cerkiew w Owczarach, obecnie użytkowana przez parafie rzymsko- i greckokatolicką, jest jedną z najstarszych łemkowskich świątyń. Data budowy (1653 r.) została wyryta na zachodnim portalu nawy. Owczarska cerkiew jest żywym dowodem na ekumenizm. Modlą się w niej katolicy i grekokatolicy, a czasami też prawosławni. To niezwykłe miejsce nie tylko z uwagi na swoją historię, architekturę i bogate wnętrze, ale również ideę zgodnego życia ludzi różnych wyznań.

Cerkiew greckokatolicka św. Jakuba Młodszego w Powroźniku

To najstarsza cerkiew w polskich Karpatach, wzniesiona około 1600 r. w konstrukcji zrębowej. Dachy i ściany przykryte są od zewnątrz gontami. Można tu podziwiać m.in. barokowy ołtarz boczny z XVIII w. i wiele cennych ikon.